Vier van de tien zorgmedewerkers dreigen zorg te verlaten

Bijna 40 procent van de zorgverleners overweegt om de zorgorganisatie of zelfs de -sector te verlaten. Ongeveer 10 procent is dit daadwerkelijk van plan. Dit hangt samen met toegenomen druk op de mentale en fysieke gezondheid van zorgmedewerkers zelf. Dit blijkt uit de Monitor Gezond werken in de zorg 2022 van Stichting IZZ in samenwerking met Universiteit Utrecht en Leiden.

De gezondheid en het welzijn van zorgmedewerkers worden onevenredig hard geraakt, stellen de onderzoekers. Uit cijfers van Stichting IZZ over 2021 bleek al dat zorgmedewerkers minder gebruik hebben gemaakt van zorg, terwijl zij juist meer gezondheidsproblemen hadden. Veel zorgmedewerkers hebben last van langdurige klachten na covid-19; gemiddeld bijna een op de drie. In Nederland is dit gemiddeld een op de acht. Ook is een op de vijf zorgmedewerkers vaak tot altijd lichamelijk uitgeput en is een op de zes emotioneel uitgeput.

“Een verontrustende ontwikkeling, want zorgmedewerkers lopen juist relatief veel risico op gezondheidsschade”, zegt Roland Kip, directeur van IZZ. Gemiddeld 8 procent doet op dit moment al een beroep op psychische zorg. Deze zorgvraag onder zorgverleners is met 29 procent gestegen ten opzichte van 2020. “Opvallend is dat het gebruik van psychische hulp bij zorgmedewerkers jonger dan 35 jaar met 35 procent is gestegen.”

Zorgmedewerkers lopen bovengemiddeld veel gezondheidsrisico’s tijdens hun werk en hebben daardoor vaker zorg nodig. De oplopende inflatie, het wegvallen van de collectiviteitskorting en de stijgende zorgpremie, dwingt zorgmedewerkers om te bezuinigen op hun gezondheid. Zorgmedewerkers kiezen in deze financieel moeilijke periode sneller een zorgverzekering met het hoogste eigen risico en zeggen hun aanvullende verzekeringen op. “Bij het uitvallen van zorgmedewerkers met een hoog eigen risico, komen zij door torenhoge zorgkosten in ernstige financiële problemen en zijn ze door ziekte en stress niet meer beschikbaar voor de zorgsector. Het is een neerwaartse spiraal. Gemiddeld hoog ziekteverzuim leidt tot individueel hoog ziekteverzuim. Het is niet meer beheersbaar. We moeten het tij keren voordat het te laatis. We moeten ervoor zorgen dat de zorgmedewerkers die al hoge lasten hebben en weinig verdienen niet extra de dupe zijn”, stelt Kip.

De combinatie van gevaarlijke arbeidsrisico’s, lage verdienmogelijkheid, extreme werkdruk, weinig ontwikkelingsmogelijkheden en oplopende (zorg)kosten maakt het werken in de zorg steeds onaantrekkelijker, stellen de onderzoekers. De intentie om de zorgsector te verlaten, is het hoogst onder jonge medewerkers tot 36 jaar (49 procent). Jonge zorgmedewerkers verzuimen steeds vaker en langer. Het verzuim is in 2021 met 10 procent toegenomen onder jongeren ten opzichte van 2020. Gemiddeld is de stijging 6 procent in de zorg.

Uit de FNV Zorgbarometer bleek onlangs dat jonge medewerkers ook vaker hun baan in loondienst achter zich willen laten om als zelfstandige aan de slag te gaan. Zes op de tien zorgmedewerkers onder de 35 jaar overweegt zzp’er te worden. Dat is twee keer zoveel als in andere beroepen.

IZZ pleit voor ingrijpen door de overheid. “De zorg is een systeemsector. Ligt de zorg stil, dan ligt Nederland stil. Dat moet erkend worden. De mensen die in de zorg werken, dragen deze sector. Daarom moeten net zoals bij andere publieke functies hoge arbeidsrisico’s worden afgedekt door de overheid. Zodat ze beschermd zijn als ze ziek worden en uitvallen. De overheid heeft een betaalplan opgesteld voor de zorg aan medewerkers in publieke functies en het eigen risico van deze groep wordt gecompenseerd. Zo moet de overheid ook werk maken van het financieel afdekken van arbeidsrisico’s voor zorgmedewerkers.Deze beroepsgroep vervult een kritische functie en wordt blootgesteld aan onevenredige gezondheidsrisico’s.”