Ouderenwoningen Maar dat willen senioren helemaal niet

Het kabinet wil ouderen uit hun eensgezinswoningen krijgen. Maar sluit dan ook aan op hun wensen, waarschuwt Tinie Kardol, emeritus hoogleraar vergrijzingsvraagstukken.

Het kabinet wil meer woningen voor senioren bouwen. Tot en met 2030 moeten er voor ouderen vanaf 80 jaar 170.000 nul-treden-woningen, 80.000 woningen in een geclusterde woonvorm en 40.000 verpleeghuisplekken bijkomen om doorstroming op de woningmarkt te verbeteren.

Ongeveer 60 jaar geleden bedacht het toenmalig kabinet dat er pensions moesten komen voor 65-plussers om woonruimte vrij te maken voor de jongere bevolking. Het lijkt of de geschiedenis zich herhaalt. In ieder geval bouwt het huidige kabinet, net als toen, wel vóór ouderen maar niet allereerst vanuit de behoeften van ouderen. En dan blijft het de vraag of dit bouwbeleid de woningnood gaat verhelpen.

Verhuismotieven
In Nederlandse en Vlaamse gemeenten heeft de Belgian Ageing Studies (BAS) de afgelopen twaalf jaar meer dan 120.000 senioren van 60 jaar en ouder ondervraagd over hun woonsituatie, hun woonvoorkeuren, hun verhuisbereidheid en hun verhuismotieven.

Een van de bevindingen is dat het gevoel van urgentie om te verkassen bij ouderen minder groot is dan bij bijvoorbeeld jonge gezinnen. Dat moet het kabinet zich realiseren. Evenzo moet het beseffen dat ouderen aan een breder aanbod van woningen behoefte hebben dan aan een nul-treden woning en aan sociaal wonen in een omgeving met een lichte zorginfrastructuur of verpleeghuisplaatsen.

Het merendeel van de senioren van de leeftijdscategorie 60 tot 69 jaar wil überhaupt niet verhuizen. En zeker niet naar een gegroepeerde woonsituatie waar aspirant-zorgbehoevende ouderen wonen. Je wilt niet dagelijks worden geconfronteerd met mensen met gebreken, als je die zelf nog niet ondervindt. De mobiliteit van de zestigers is bovendien zo groot dat een nul-treden woning voor hen nog niet nodig is.

Ook de leeftijdscategorie van 70 tot 79 jaar houdt een verhuizing zo lang mogelijk buiten de deur, al voelt menigeen vanaf het 75ste levensjaar de behoefte aan woningaanpassingen. Maar de meerderheid houdt het bij een voornemen, doet geen aanpassingen en blijft zitten waar ze zit.

Voldoende reuring
De nul-treden-woningen van de minister zouden hier een uitkomst kunnen bieden, ware het niet dat zeventigers specifieke eisen stellen aan een eventuele nieuwe woonsituatie: het moet niet te ver weg zijn van belangrijke voorzieningen, er moet voldoende reuring zijn in de woonomgeving en het moet absoluut geen sfeer van een zorgomgeving uitstralen.

Binnen de groep senioren van 80 jaar en ouder ondervindt een deel last van de gezondheid. De honkvastheid is groot, maar als de eigen woning niet meer comfortabel is, de afstand tot voorzieningen te groot wordt en men er alleen voorstaat, dan neemt de noodzaak tot verhuizen toe. Dan kan een nul-treden­woning aantrekkelijk zijn, mits de financiële lasten niet te hoog zijn en de woning veilig is en dicht bij voorzieningen ligt.

Laatste woonplek
De 80.000 woningen in een geclusterde woonvorm zouden aan die behoefte tegemoet kunnen komen, gezien het chronisch tekort aan verpleeghuisplaatsen. Wel is een forse kanttekening te plaatsen, als dit woonaanbod wordt gepresenteerd als een sociale woonomgeving, waarin het elkaar een handje helpen de boventoon voert en professionele zorg op de achtergrond blijft. De pensions die 60 jaar geleden werden gebouwd, evolueerden in korte tijd ook naar een bejaardenoord, verzorgingshuis en verpleeghuis.

Dit lot gaat ook het ‘geclusterd wonen’ treffen. Het wordt de laatste woonplek, wat de bereidheid om daar te gaan wonen negatief beïnvloedt. De 40.000 extra verpleeghuisplaatsen beantwoorden namelijk bij lange na niet aan de groei van het aantal ouderen dat in 2030 op een institutioneel verblijf zal zijn aangewezen.

Bron: Trouw | 2 december 2022 | Tinie Kardol